Yeni anestezi tekniklerinin geliştirilmesi hem doğum hekimi hem de anne adayları için oldukça rahatlatıcı sonuçların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Hem normal doğumda hem de sezaryende uygulanan teknikler doğum ve ameliyat sonucunda oluşan ağrılarla baş etmekte kullanılmaktadır, buna ilaveten zaten eskiden beri uygulanan genel anestezi de uygulamaların olmazsa olmazıdır.

   Ameliyatlarda iki tip anestezi uygulaması vardır, birincisi genel anestezi ve diğeri de bölgesel anestezidir.

   Bölgesel anestezide üç farklı uygulama şekli bulunmaktadır;

1. Epidural anestezi,
2. Spinal anestezi,
3. Kombine anestezi

Epidural - Spinal Anestezi

Epidural anestezi: Bu uygulamada anestezik ilaçlar belden epidural aralığa verilir ve o bölgenin altında kalan alanlarda ağrı hissi kaybolur. Etkisi 15-20 dakikada tam olarak başlar ve bu bölgede bırakılan kateter yardımıyla ameliyat sonrası uzun süre boyunca, ilaçlar uygulanarak ağrının giderilmesinin sürekliliği sağlanabilir. Bu uygulamada sadece ağrı hissi giderilir ama motor duyulara fazla etkisi olmadığından doğumda ıkınmaya engel değildir, normal doğum yapacak olanlarda uygulanan anestezi şekli budur.

Spinal anestezi: Burada uygulanan lokal anestezik ve analjezik ilaçlar spinal sıvının olduğu alana verildiğinden etkisi hemen başlar ve yaklaşık 2-3 saat devam eder. Bunda hem ağrı, hem de motor sinir blokajı olduğundan normal doğumda kullanılmaz, tek başına ya da epidural anestezi ile beraber sezaryen doğumda veya diğer bir çok ameliyatta uygulanır.

Kombine anestezi (epidural+ Spinal): Burada spinal anestezinin hızlı etki ve motor blokaj etkisi ile epidural anestezinin uzun süreli ağrı kesici etkisi kombine edilir, özellikle uzun ve postop. dönemde ağrıların fazla olacağı düşünülen hastalarda epidural kateter uzun süre bırakılarak gerektiğinde ağrı kesici ilaçlar yapılır.

Genel anestezi: Bu uygulama hastanın tüm vücudunun uyuşturulması, geri dönüşümlü bir bilinç kaybı ve ağrıya karşı duyarsızlaştırma sağlar. Buradaki amaç ameliyat boyunca hastanın bilincini kaybetmesi ve hiç acı hissetmemesidir.

   Genellikle damar yolu ve solunum yolu ile verilen ilaçların kombinasyonu ile yapılır, burada hasta entübe edilir, kas gevşetici ilaçlar uygulanır ve hasta sürekli anestezi cihazı ile monitörize edilir, operasyon bitiminde de antidotlar verilerek reflekslerin ve solunumun geri gelmesi sağlanır.

   Normal doğumda halk arasında ağrısız doğum olarak bilinen epidural anestezi yapılır (hasta istiyorsa), sezaryen doğumda en çok tercih edilen spinal anestezidir, eğer spinal anestezi yapılamıyor veya hasta istemiyor ise genel anestezi uygulanır.

Doğumda epidural anestezi: Doğum aktif faza geldiği zaman epidural anestezi yapılır, daha erken yapılmama nedeni ise doğum ağrılarını azaltıp doğumun birinci evresini uzatmasıdır, tam tersine aktif fazda ise bu süreyi kısaltır. Aktif faz; 3 dakikada 1 gelen ve 25-50 saniye süren sancılarla beraber servikal açıklığın dört santim olduğu durumlar kabul edilir. Doğum süresince gerektikçe doz tekrar edilir fakat tam açıklık olduktan sonra ise ilaç uygulaması durdurulur, ancak bebeğin doğumundan sonra tekrar yapılarak epizyotomi dikişlerinin tamirinin yapılması sağlanır.

Epidural anestezi nasıl uygulanır: Hasta oturur ya da yatar pozisyona getirilir, önce bel bölgesi antiseptik solüsyonla temizlenir, sonra küçük bir iğne ile uygulama yapılacak bölgeye lokal anestezik ilaç verilir ve uyuşturulur. Daha sonra omurgalarının arasından omuriliği saran dura adı verilen zarın etrafına lokal anestezik madde verilir, bu da ağrıların beynine ulaşmasını engeller. Eğer Spinal de yapılacaksa çok ince bir iğne ile bu zararda delinerek subaraknoid boşluğa girilir ve beyin omurilik sıvısının geldiği görüldükten sonra buraya ilaç verilir.

   Epidural anestezi de ince bir kateter epidural aralığa yerleştirilir ve burada kateterin diğer ucu dışarıda kalacak şekilde bir flasterle sırta sabitlenir , Dışarıdaki uçtan az miktarda test dozu verilir, herhangi bir alerji olmadığı görüldükten sonra da tedavi dozu uygulanır. Dozdan 15-20 dakika sonra anne adayı kasılmaları hissetmesine rağmen ağrı duymamaya başlar.

 

 

Epidural anestezinin faydaları:

• Doğum ağrılarının giderilmesinin en etkili yoludur,
• Genel anesteziye göre komplikasyonları azdır,
• Annenin ağrılarının olmaması annenin normal doğuma daha katkı sağlamasını annenin dinlenip daha koordineli davranmasını sağlar.

Epidural anestezinin komplikasyonları:

• En sık görülen yan etki ani tansiyon düşmesidir, nedeni damarlardaki kasların sinirini de bloke ettiğinden kan damarlarında gevşeme ve genişleme meydana gelmesidir bunu önlemek için işlem öncesi 1 litre sıvının iv olarak verilmesi iyi olur,
• Baş ağrısı da olabilir; Dura zarının yırtılılıp dışarı sıvı kaçmasına bağlı olarak görülür. İşlemden 1-3 gün sonra görülür, eskiden kullanılan epidural iğnelerin aksine yeni kullanılan çok ince iğneler de bu komplikasyon çok nadir olmaya başlamıştır,
• Anestezinin yetersiz olması ya da tek taraflı olması söz konusudur, burada kateter çıkartılır ve tekrar takılır.
• Doğumun ikinci evresinin uzaması; anne bazen etkili şekilde ıkınamaz
• Enfeksiyon, çok nadir görülür.

Epidural anestezinin uygulanmaması gereken durumlar:

• Kan sulandırıcı ilaç kullanımı,
• Kanama bozukluğu olması,
• Trombosit sayısının düşüklüğü,
• Uygulanan bölgede yaygın enfeksiyon varlığı,
• Anestezi doktoru uygun anatomik alanı bulamıyor ise,
• Hastanın acil uyutulması gereken durumlar .

   Spinal anestezi de aynı durumlarda uygulanamaz. Sezaryen de sadece spinal uygulanabileceği gibi spinal -epidural kombinasyonu da uygulanabilir ama son yıllardaki etkili anestezi uygulamaları dolayısıyla sadece spinal anestezi uygulaması daha sık yapılmaktadır.