Sezaryen doğum bebeğin vajinal kanal yerine cerrahi olarak anne karnından çıkarılması işlemidir. Sezaryen yapma nedenleri anneye veya bebeğe bağlı olabilir,bunların bir kısmı doğum esnasında acil olarak normal doğumdan sezaryene dönebilir veya daha öncedende sezaryene karar verilmiş ve planlı olabilir.

Normal doğumdan sezaryene dönen durumlar: Normal doğum başlamış ve normal doğum için beklenirken çocuk veya anne için bazı risk durumları ortaya çıkabilir ve acil ameliyata dönmek gerekir. Bazen de çok daha acil durumlar olur ve bu hastalar 5-15 dakika gibi kısa süreler içerisinde ameliyata alınmış olunmalıdır.

• Plasentanın erken ayrılması (dekolman plasenta): Çok acil sezaryen nedenlerinden biridir, eğer tam ayrılma olmuşsa hem bebek hemde anne hayati risk altındadır ve maternal morbidite ve mortalitenin de önemli bir nedenidir.
• Kordon sarkması: Yine zamana karşı yapılan bir yarıştır, amnios kesesi açıldığında bebek kısımlarından önce kordonun gelmesi ve bunun da bası altında kalarak bebeğe giden kanı kısmi veya tam olarak kesmesi demektir. Eğer gelen kısım baş ise bu daha da risklidir. Kordon sarkması durumunda bir kişi bebeğin başını yukarı doğru sürekli ittirerek acil şartlarda ameliyata girilir.
• Fetal kalp hareketlerinin bozulması: Doğum eylemi sırasında ortaya çıkar. Anneye oksijen vermek, eğer gidiyorsa indüksiyonu kesip sola yatırmak gerekir, bunlarla düzelmiyorsa bu da acil ameliyat nedenidir. Ayrıca kardiyotakografide geç deselerasyonun görülmesi (ağrıdan sonra kalp hızının yeterli hızda toparlanamaması) acil sezeryan nedenidir. Bazı durumlarda kordon basısına bağlı erken deselerasyon görürüz ki bunu geç deselerasyonla karıştırmamak gerekir, bunlar hastanın yatış pozisyonunu değiştirmekle genelde düzelir ve riski yoktur.
• İlerlemeyen eylem: Annede yeterli ağrı olması ve ıkınmaya rağmen bebeğin doğum kanalında ilerleyememesidir. Bu bazen baş pelvis uygunsuzluğundan olur, bazen de başın doğum kanalına uygun şekilde girmemesiden olur. En sık nedenlerinden biri de oksiput posterior denilen ve bebeğin yüzünün önde olduğu travay şeklidir.

   Kimi zamanda daha önceden sezaryen yapılması planlanır, bu hastanın özellik durumuna göre genellikle 38. haftadan sonraya bırakılır, bazı durumlarda da bebeğin dışarıda yaşayacak koşulları sağlar sağlamaz planlanır.

 

 

Planlı sezaryenler:

• Baş -pelvis uygunsuzluğu: Bu bebeğin kafası ile annenin pelvis kemiği arasındaki orantıyı belirtir ve halk arasında çatı darlığı denen durumdur . Bazen bebek başı büyük veya bebek kilolu olabilir, bazen de normal kilolu bebek olmasına rağmen annede pelvis kemiği normal doğuma uygun değildir. (Doğuştan, geçirilmiş kazalar ve ameliyatlar, geçirilmiş hastalıklar)
• Yan geliş: Bu durumda bebeğin herhangi bir kısmı rahim ağzına angaje olamaz ve çocuk yan pozisyonda kalır. Çoğu zaman doğuma yaklaştığında bu angajman tamamlanır eğer olmazsa yan şekilde doğum olmaz , bebeğin omuzu ve kolu vajinadan sarkar.
• Geçirilmiş rahim ameliyatları: Hastanın daha önceki rahim duvarını ilgilendiren ameliyat yerlerinden kasılma esnasında yırtılma olabileceğinden bazı müllerian kanal anomalisi ameliyatlarından veya myomektomi ameliyatlarından sonra hastanın ağrı çekmemesi gerekir.
• Geçirilmiş sezaryen: Daha önce sezaryen geçirmiş hastalar her ne kadar normal doğum yapabilme potansiyeli taşısalar da artmış riskle karşı karşıyadır. Sezaryen sonrası normal doğum eğer ilk sezaryen nedeni ortadan kalkmışsa mümkün olabilmektedir.
• Makat gelişi: Bebeğin popo kısmı ile gelmesi sezaryen için kesin bir neden değildir, eğer ilk gebelikse daha çok ameliyat yönünde karar verilir, ayak gelişi ise sezaryen yapmak daha güvenilirdir. Aslında daha önce fetüsün durumunun ve kilosunun bilindiği durumlarda, anne normal doğum istiyor ve pelvis uygunsa normal doğum rahatlıkla yapılır.
• Plasenta Previa: Bebeğin eşinin doğum yolu kanalını kapatmasıdır, bu durumda bebek kanala giremeyeceğinden ve rahim ağzının açılması esnasında hayatı tehdit eden aşırı kanamalar olacağından sezaryen yapılır ve bunlar gebeliğin daha erken haftalarında ameliyata alınır.
• Doğum yolunun anatomisinin uygun olmaması: Bebeğin ilerlemesini engelleyecek servikal myoma veya uterusta transfer adezyonlar veya vajendeki kondilomlar normal doğuma engel olurlar.
• Bebekteki bazı doğumsal anomaliler: Bebeğin doğum kanalından geçmesinin riskli olduğu durumlarda sezaryen yapılır. Bunlar; Gastoşizis,omfalosel,nöral tüp dedektleri, bazı iskelet displazileri ve eklem kontraktürleri sayılabilir.
• Annenin geçirdiği vajinal operasyonlar: Annenin doğumdan önce geçirdiği kimi kozmetik operasyonlar, idrar yolları cerrahileri veya rectovajinal fistül operasyonları nedeniyle normal doğum yapılması sakıncalı olabilir.
• Annenin ıkınmasının istenmediği durumlar: Anne de mevcut olan ve ilgili branş hekimince ıkınmaması söylenen bazı durumlarda da ameliyat gerekir. Bunlar kafa içi ve karın içi basıncının artmasının istenmediği durumlardır. İleri kalp hastalığı veya bazı damarsal anevrizma gibi.
• Fetal distress bulguları: Normal rutin takipte NST de fetal stres bulguların olması ağrı olduğunda bebeğin travayda sıkıntıya gireceğinin de bulgusudur ve ameliyat gerektirir.
• İsteğe bağlı sezaryen: Tüm bunların içinde en sık rastlanan ameliyat nedenidir. Bir çoğunun da haklı gerekçeleri vardır. Bunların en başında ebeveynlerin hiçbir şekilde bebeği riske atmak istememesi gelir ki bu anlaşılabilir, bazen ağrılı travaydan çekinirler (Bu daha önce duyduklarından kaynaklan korku nedeniyledir) ama artık epidural anestezi ile tolere edilebilir bir şekilde doğum yapılabilmektedir. Kimi zamanda annenin doğum yapmak için bazı özel günleri tercih etmesi de isteğe bağlı sezaryen nedeni olabilmektedir. (Son yıllarda bebeğin borcunu ayarlamak şeklinde vs.) Bazen bu tercih doktorun da isteği şeklinde olmaktadır ve doktor hiçbir şekilde risk almak istememektedir ki bu da çok anlaşılabilir. (Özellikle malpraktis davaları nedeniyle).
• Annede aktif viral enfeksiyon varsa: Herpes simpleks tip 2, hıv virüs ve aktif kondilom varlığı.
• Çoğul gebelikler: Çoğul gebeliklerde normal doğum için (bazı durumlar hariç ) bir sıkıntı yoktur. Eğer ilk gebelik makat, ikincisi baş olarak geliyorsa ilk tercih sezaryen olmalıdır ayrıca ikiden fazla olan çoğul gebeliklerde de ilk tercih ameliyat olmalıdır.